วันออกพรรษา

                                       

๑. บทนำ
        วันออกพรรษา คือ วันสุดท้ายของการอยู่จำพรรษาของพระภิกษุสงฆ์ เรียกอีกอย่างหนึ่งว่า วันปวารณา เป็นวันที่พระสงฆ์ทำสังฆปวารณา ตรงกับวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๑๑ อยู่ระหว่างเดือนตุลาคม  ส่วนวันออกพรรษาหลัง ตรงกับวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๑๒
        พิธีปวารณาออกพรรษา เป็นสังฆกรรมประเภทหนึ่ง กำหนดโดยพระวินัยบัญญัติเพื่อให้โอกาสพระสงฆ์ที่อยู่จำพรรษาร่วมกันตลอดไตรมาส หรือ ๓ เดือน สามารถว่ากล่าวตักเตือนและชี้บอกข้อผิดพลาดแก่กันและกันได้ โดยความเสมอภาค ด้วยจิตตั้งอยู่บนพื้นบานแห่งความเมตตาปรารถนาดีต่อกัน เป็นสิ่งแสดงให้เห็นว่า พระพุทธศาสนาเป็นศาสนาแห่งประชาธิปไตยมาตั้งแต่สมัยพุทธกาล ซึ่งการปวารณาออกพรรษาของพระสงฆ์ดังกล่าว พุทธศาสนิกชนสามารถนำมาประยุกต์ใช้ได้เป็นอย่างดี ในการที่อยู่ร่วมกันเป็นครอบครัว หมู่บ้าน หรือสังคม เพราะถ้ากลุ่มชนที่อยู่ร่วมกัน สามารถว่ากล่าวตักเตือนแนะนำกันได้ เมื่อผู้ใดผู้หนึ่งทำผิด ก็จะช่วยแก้ไขความผิดพลาดนั้นได้ทันท่วงที ไม่กลายเป็นเรื่องเสียหายใหญ่โต จนยากจะแก้ไข
๒. ความเป็นมาของการปวารณา
        เมื่อพระพุทธเจ้าประทับจำพรรษา ณ พระเชตวันมหาวิหาร เมืองสาวัตถี มีพระภิกษุกลุ่มหนึ่งแยกย้ายกันจำพรรษา ณ อารามรอบๆ พระนคร พระภิกษุเหล่านั้นมีความคิดว่า เพื่อไม่ให้เกิดการทะเลาะวิวาทขึ้นระหว่างกัน สมควรจะปฏิบัติมูควัตรคือการตั้งปฏิญาณไม่พูดจากันตลอดพรรษา เมื่อออกพรรษาแล้วพระภิกุเหล่านั้นพากันไปเฝ้าพระพุทธเจ้าที่พระเชตะวันมหาวิหาร กราบทูลเรื่องการปฏิบัติมูควัตรให้ทรงทราบ พระพุทธเจ้าทรงตำหนิว่า เป็นการอยู่ร่วมกันเหมือนปศุสัตว์ แล้วทรงอนุญาตให้พระภิกษุสงฆ์ทำปวารณาต่อกันว่า ภิกษุทั้งหลาย เราอนุญาตให้ภิกษุทั้งหลายผู้จำพรรษาแล้ว ปวารณา ต่อกัน   ใน ๓ ฐานะคือ ด้วยการได้เห็น ด้วยการได้ยิน หรือด้วยการรังเกียจสงสัย ดังนั้น วันออกพรรษา จึงได้ชื่ออีกอย่างหนึ่งว่า วันปวารณา
๓. ประโยชน์ของวันออกพรรษา
    ๑) พระภิกษุสงฆ์ได้รับอานิสงฆ์การจำพรรษา ๕ ประการ
    ๒) พระภิกษุสงฆ์สามารถจาริกไปค้างแรมในสถานที่อื่นได้
     ๓) พระภิกษุสงฆ์ได้นำความรู้จากการศึกษาปฏิบัติธรรมไปสั่งสอนประชาชนดีขึ้น
    ๔) พระภิกษุสงฆ์ได้ทำปวารณา เปิดโอกาสให้เพื่อนสหธรรมิกว่ากล่าวตักเตือนกันได้
    ๕) พุทธศาสนิกชนได้แบบอย่างการปวารณา นำไปใช้ในชีวิตประจำวัน และมีโอกาสเข้าวัดทำบุญ สมาทานศีล ฟังธรรม เจริญจิตภาวนา

๔. วันเทโวโรหณะ
        เทโวโรหณะ แปลว่า การลงจากเทวโลก หมายถึง วันที่พระพุทธเจ้าเสด็จลงจากเทวโลกหลังจากเสด็จไปจำพรรษาที่ ๗ ณ บัณฑุกัมพลศิลาอาสน์ในสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ และแสดงพระอภิธรรมโปรดพระพุทธมารดาตลอด ๓ เดือน ออกพรรษาแล้ว เสด็จกลับลงมายังมนุษยโลกโดยบันไดสวรรค์ ณ ประตูเมืองสังกัสสะ เมืองสาวัตถี เมื่อวันเพ็ญเดือน ๑๑ จึงเรียกว่า วันเทโวโรหณะ ในวันนั้นพระพุทธองค์แสดงวิวรณปาฏิหาริย์บันดาลให้โลกสวรรค์ มนุษย์และสัตว์นรกมองเห็นกัน จึงเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า วันพระเจ้าเปิดโลก วันรุ่งขึ้นเป็นวันแรม ๑ ค่ำ เดือน ๑๑ จึงมีการทำบุญตักบาตรเทโวโรหณะเป็นการใหญ่  เพื่อเฉลิมฉลองวันเสด็จกลับลงมาจากเทวโลกของพระพุทธเจ้า บางแห่งเรียก ตักบาตรดาวดึงส์ เรียกย่อๆ ว่า ตักบาตรเทโว
        
                                                                                       บรรณานุกรม
คณะสงฆ์และรัฐบาล. หนังสือหลักสูตรธรรมศึกษาชั้นโท ฉบับปรังปรุง พุทธศักราช ๒๕๕๗. พิมพ์ครั้งที่ ๑. กรุงเทพมหานคร : โรงพิมพ์สำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ, ๒๕๕๗.